دانلود مقاله نهج البلاغه و معارف الهی فایل ورد (word) دارای 109 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود مقاله نهج البلاغه و معارف الهی فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله نهج البلاغه و معارف الهی فایل ورد (word)
(1) آشنایی با نهج البلاغه
مقدّمه ( معجزه جاوید )
فصل اوّل : جلوه ای از جمال علی علیه السلام
فصل دوم : هویّت نهج البلاغه
بخش اول : خطبه ها
بخش دوم : نامه ها
بخش سوم : حکمت ها و کلمات قصار
فصل سوم : رمز جاودانگی نهج البلاغه
فصل چهارم :نهج البلاغه از دیدگاه دانشمندان
فصل پنجم : عظمت سید رضی ( ره )
فصل ششم : کتاب شناسی نهج البلاغه
شرح و تفسیر
ابزار تحقیق
ترجمه ها
فصل هفتم :اسناد ومدارک در نهج البلاغه
(2)-انسان در نهج البلاغه
پیش گفتار
طرح رسول
نقش امام بعد از رسول
نهج البلاغه و معارف
انسان شناسی
درک وضعیت
درک تحول
درک تنهایی
برهان فقر
حاصل
اثبات جهان خارج
درک تقدیر
قدر و اندازه انسان
استمرار انسان
قدر و ارزش انسان
همت ؛ ملاک ارزش گذاری
آثار
درک ترکیب
هدف داری
جهت حرکت
نقش و شغل
خلاصه
(3)ارتباط انسان با خدا در نهج البلاغه
دیباچه
آنکه آگه تر بود
ارتباط خدا با انسان
1- ارتباط وجودی ( معیت قیومی )
2- ارتباط هدایت تکوینی ( ربوبی )
3- ارتباط هدایت تشریعی
4- ارتباط ولایی
ارتباط انسان با خدا
1- ارتباط وجودی ( فقر ذاتی )
2- ارتباط ارادی ِ( اختیاری )
1-2- ارتباط ظالمانه ( هبوطی )
2-2- ارتباط حسنه ( صعودی )
الف- ارتباط سودا گرانه
ب- ارتباط عاشقانه
شرایط ارتباط انسان با خدا
1- دین
2- تقوی
3- بصیرت
4- ولایت نسبت به اهل بیت علیهم السلام
5- برائت از دشمنان خدا
6- هماهنگی و وحدت با مؤمنان
باب های ارتباط با خدا
الف- باب جوارحی ( بدنی )
نماد ارتباط
باب ویژه دوستان
کلید گنجینه ی الهی
ب-راه دل
ذکر
اقسام ارتباط عاشقانه با خدا
ارتباط شهودی
تسبیح عامل شهود
موانع ارتباط با خدا
هشدار
حسن ختام
( 4 ) دنیا و زندگی ازنگاه امیر مؤمنان علیه السلام
در آمد
رویکرد ها
من کیستم ؟
خود را ;
بهای انسان
نسبت ما با جهان
آیینه اگر عکس تو ;
در آیینه نگاه امام علیه السلام
حکمت، مدیریت، مداوا
برای کارگزاران
واقعیت ، اما تلخ
( 5 )عدالت در نهج البلاغه
مقدمه: آرمان گم شده
1- تعریف عدالت
2- ارزش و اهمیت عدالت
3- موانع اجرای عدالت
1-3- جهل و نادانی
2-3- پیش داوری
3-3- خودکامگی و خودپسندی
4 –3-سود جویی
5-3- تبعیض
6-3- زیاده خواهی دنیا پرستان
-4اقسام عدالت
بخش اول : عدالت اجتماعی
بخش دوم : عدالت سیاسی
راهکارهای تحقق عدالت سیاسی
1- مهر ورزی نسبت به مردم
2- توزیع عادلانه
3-اصلاح سیستم مالیاتی
4-عدالت قضایی
5-ساده زیستی زمامداران
6-توجّه ویژه به محرومان
7-رعایت حقوق متقابل زمامداران با مردم
موانع سیاسی اجرای عدالت
بخش سوم : عدالت اداری
1- شایسته سالاری
2- پرهیز از قومیت گرایی
3-مصلحت اندیشی
4-تقدیر از مدیران شایسته
5-نظارت بر ساده زیستی کارگزاران
6-توجه به حقوق اساسی کارگزاران
7-برخورد قاطع با خیانت پیشه گان
نمونه های از برخورد با کارگزاران
6-حکمت های برگزیده
مقدمه(معجزه جاوید)
المرء مخبوء تحت لسانه[1] انسان نهفته در زیر زبان خویش است
معجزات سفرای الهی بر دو قسم است، قولی و فعلی. معجزات فعلی، تصرّف در کائنات به قدرت ولایت تکوینی و باذن خدا همچون شق القمر،و زنده کردن مردگان میباشد. همانطور که درختی به امر رسول خدا (ص)از جای خود کنده شد و همانند مرغی بال زنان بسوی ان حضرت شتافت[2] وکندن در قلعه ای خیبر به دست توانای امیر مومنان علی (ع) از معجزات فعلی و ولایت تکوینی آن حضرات است، معجزات قولی آنان نیز ، همان علوم و معارف بلندی است که از طریق فرشتگان حامل وحی از جانب خداوند بر پیامبران و اولیائ الهی نازل میشود.معجزات فعلی موقّت و محدود به زمان ومکان و برای عوام است که بعد از وقوع، واقعه تاریخی محسوب میشوند .امّا معجزات قولی فارغ از مکان و زمان که برای خردمندان نکته سنج و گوهرشناس است که طالب مائده آسمانی اند
در سلسله معجزات قولی، قرآن مجید ومعارف اهل بیت علیهم السلام چون نهج البلاغه و صحیفه سجادیّه در رتبه بعدی قرار دارند.[3] اگر کسی با دیده تحقیق و انصاف در معارف خاندان وحی تدبر کند، اعتراف خواهد کرد که این همه معارف بلند و فراتر از عقول بشر که از شخصی درس ناخوانده صادر شد، حاکی از روح والای مؤیّد به روح القدس می باشد. وهمین معارف بلند ،خود گواه بر حجّت بودن آنان است ونهج البلاغه نمونه ای بسیار بارز از کالای پر بهای بازار معرفت است؛ زیرا که در جمیع شئون مادّی و معنوی حیات انسان نهجی قویم واستوار دارد و معجزه جاوید علی علیه السلام محسوب میشود.والبته امیرمومنان علی (ع) نزد خردمندان ،خود معجزه حضرت محمد (صلی الله علیه واله)هست که با سخنان گهر بار خویش، معجزه بودنش را برای پیامبر(ص)در کنار قران ثابت وجاودانه ساخت زیرا که او قرآن ناطق و عین علم و زبان گویای خداوند متعال بود. برای شناخت این کتاب با عظمت مطالبی در چند فصل ارائه میگردد
فصل اول: جلوه ای از جمال علی علیه السلام
ابوالحسن علی، پسر ابی طالب بن عبد المطّلب بن هاشم بن عبد مناف ومادرش فاطمه بنت اسد، از زنان بزرگ تاریخ اسلام است
روز جمعه سیزدهم رجب سنه سی بعد از عام الفیل، بطور شگفت انگیزی در بیت الله الحرام (کعبه) به دنیا آمد. اوّلین خلیفه پیامبر (ص)وامیر المومنین نزد شیعیان، وچهارمین خلیفه از خلفای راشدین نزد اهل سنّت میباشد و اولین کسی بود که گوی سبقت در ایمان را از آن خود ساخت و اسلام آورد.درحالیکه نوجوانی بیش نبود
وپسر عموی پیامبر(ص)، برادر آنحضرت، همسر سیده زنان عالم فاطمه (س)، سرآمد شجاعان تاریخ و پیشتاز عرصه نبرد در جنگ های پیامبراسلام(ص) با کفّاربود. در جنگ احد بر اثرفداکاری بی مانند مدال افتخار (لافتی الاّ علیّ ;)از طریق وحی در حضور رزمندگان به او داده شد، و در نبرد احزاب به عنوان نماد ایمان کلّ در برابرکفر مطلق قرار گرفت تا آنرا از پای در آورد. ودر نبرد سخت خیبر فاتح بزرگ آن میدان بود
در عرصه علم ودانش باب مدینه ی علم نبویّ(ص) و در میان صحابه ی پیامبر(ص) ازهمه داناتر به فتوی و قضاوت ودر زهد واخلاص، احسان به نیازمندان، دفاع از اسلام، عدالت و حق گرایی،و; سرآمد یاران بود
بعد از ارتحال پیامبر (ص)به مدت 25 سال ازخلافت کنار نهاده شد با اینکه به بر اساس آیات قرآن و تصریح رسول خدا، رهبری امّت ،حقّ مسلّم او بود . ولی پس از کشته شدن عثمان بن عفان (خلیفه سوم) در سال 35 ه .ق.، مسلمانان با وی به عنوان خلیفه مسلمین بیعت کردند
در مدت کوتاه خلافت خود، سه جنگ داخلی جمل (به رهبری عائشه) ، جنگ صفّین (به رهبری معاویه) وجنگ نهروان با گروه خوارج، بر او تحمیل گردید و مانع از تحقّق اهداف و خدمات ارزنده آن حضرت به جامعه اسلامی شد. سر انجام در سن 63 سالگی، در سحر گاه روز نوزدهم ماه رمضان سال 40 ه.ق بدست عبد الرحمان بن ملجم مرادی از گروه خوارج، ترور و روز21 رمضان همان سال به فیض شهادت که آرزوی دیرینه اش بود، نائل آمد
عظمت ومناقب آن حضرت فراتر از آن است که بتوان در رساله ای در این حجم ، مطرح نمود اما برای تماشای دریا می توان از چشم های کوچک نیز بهره جست.[4]
عظمت علی (ع) ازمنظر قرآن
آنان که با معارف قرآن آشنایند می دانند که آیات فراوانی در فضیلت علی(ع) نازل شد و به برخی ازآن اشاره میکنیم
1- آیه تطهیر( احزاب/ 33) بنا بر روایات فراوان از جمله روایت صحیح مسلم در کتاب فضائل باب 9ازعائشه
2- آیه مباهله (آل عمران/61) بنا بر روایات فراوان از جمله روایت صحیح مسلم در کتاب فضائل باب 4حدیث 32 از سعد بن وقّاص)
وآیات دیگری مانند: آیه ولایت (مائده /55) ، آیه مودّت (شوری/33) و سوره مبارکه انسان(دهر)و..[5]
علی (ع) در افق نگاه پیامبر(ص)
1-حبّ علی (ع) معیار شناخت مومن از منافق
فرمود: یاعلی ترا دوست نمی دارد مگر مومن وترا دشمن نمی دارد مگر منافق.[6] ابو سعید خدری گوید: ما منافقان را از طریق نفرت از علی (ع)می شناختیم[7]
2- علی (ع)ولیّ همه مومنان
جمع فراوانی ازیاران پیامبر(ص)روایت نمودند که آن حضرت در غدیر خم بعد از مراجعت ازحجّهالوداع فرمود:من کنت مولاه فعلیّ مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه) سپس از همه خواسته است تا با علیّ (ع) به عنوان امیر مومنان، بیعت نمایند.[8]
3- علیّ (ع) باب علوم پیامبر(ص): أنا مدینه العلم وعلیّ بابها.[9]و سعید بن مسیّب میگوید: تنها کسی که از یارن پیامبر (ص)سلونی (ازمن بپرسید)گفت علیّ(ع) بود وعمر همیشه میگفت: پنا میبرم به خدا از مشکل علمی که علیّ حضور نداشته باشد.[10]
فصل دوم: هویّت نهج البلاغه
این کتاب نفیس وشگفت انگیز به همّت والای حکیم، ادیب، فقیه، متکلم و مفسر قرآن، سیّد رضی(359 تا 406ق)از میان سخنان گهربار امیر بیان علی علیه السلام از دیدگاه بلاغت با نگرشی عمیق و ظرافتی حکیمانه گزینش نمود و به بطور اختصار بدون ذکر منابع واسناد در سه بخش، تحت عنوان خطبه ها، نامه ها و حکمت ها عرضه گردیده است
بخش اول :خطبه ها
اولین و مهم ترین بخش نهج البلاغه حاوی سخنرانی های مهم امام(ع)است که در مناسبت های گوناگون از قبیل خطبه های نماز جمعه، نماز های عید، پیشآمدها وجنگ ها و; ایراد فرموده اند که مجموعا 241خطبه می باشد برخی از آنها طولانی وبرخی کوتاه می باشند
خطبه های برگزیده
از میان این خطبه ها برخی بیش از دیگر سخنان ، مورد توجه دانشمندان علوم مختلف قرار گرفته اند و زبان به ستایش آنان گشوده شد. مانند:خطبه ها 1- 3 – 27- 65- 83 – 91 – 109 – 165 – 182 – 183 - 185- 186- 192- 193- 202- 209- 210 – 216 – 221- 224 – 239 و; که در میان اینها برخی خطبه ها دارای ویژگی ها و محاسن برتری هستند
بخش دوم :نامه ها
دومین بخش نهج البلاغه ، حاوی وصایا و نامه های امام علی علیه السلام به شخصیت های سیاسی و اجتماعی، دوستان، دشمنان، یاران و کار گزاران آن حضرت می باشد
که شامل 79 نامه و پیام مکتوب می باشد که برخی از آنها دارای اهمیّت ویژه ای هستند
نامه های برگزیده
نامه های که نزد دانشمندان و متفکرین ،دارای برجستگی خاصّی میباشند مانند: نامه های 3 – 9- 27 – 28 – 31 – 45 – 53 – 69 و; که در این میان نامه 31 از آن حضرت به امام حسن مجتبی علیه السلام است که حاوی مهم ترین دستورات درباب تعلیم، تربیت، مسائل اجتماعی وخانوادگی است
همچنین نامه 53 معروف به عهد نامه ی مالک اشتر(ره)که از منظر حکومت و دانش سیاسی وحقوق شهروندی دارای امتیازات مهمی است که مورد توجّه متفکران سیاسی و دانشمندان زیادی قرار گرفته است. و اخیراً در سازمان ملل متحد به عنوان تنها مرجع عدالت گستر تاریخ بشر، ثبت گردیده است.[11]
این معنای کلام امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در وصیّت نامه سیاسی الهی اش است که فرمود: ما مفتخریم که کتاب نهج البلاغه که بعد از قرآن بزرگترین دستور زندگی مادی ومعنوی و بالاترین کتاب رهای بخش بشر است و دستورات معنوی و حکومتی آن بالاترین راه نجات است از امام معصوم ماست[12]
. بخش سوم: حکمت ها وکلمات قصار
آخرین بخش نهج البلاغه، حکمت ها و کلمات قصار است که شامل480 جمله کوتاه و بلند که در عین شیوایی.وبلاغت، دارای مضامین عمیق و به یاد ماندنی است. (در این بخش بعد از حکمت 260 فصلی تحت عنوان(فصل فی غریب کلامه) گشوده شد وتعداد 9 جمله دشوار که نیازمند تفسیر می باشد با تفسیری مختصر آورده شده است که با هم 489 حکمت و یا کلمه قصار میباشند
حکمت های برگزیده
گرچه همه این کلمات ،گوهرهای گرانبهایی است که نمی توان برای آنها، قیمتی تعیین کرد اما برخی ازآن ها دارای امتیازات برجسته ای هستند که خرد های ناب را به خود مجذوب می کنند مانند:حکمتهای 31 – 81 – 131 – 147 – 150 – 252 – 289 – جاحظ دانشمند و ادیب سر شناس و معروف (م 255ق ) درباره حکمت (قیمه کلّ امرئ مایحسنه (81) می گوید: زیباترین کلامی است که اندکش ترا از زیادی آن بی نیاز میکند وخداوند عزوجل بر آن لباس جلالت و نور حکمت افکنده که حاکی از نیت پاک و تقوای گوینده آن است.[13] و سید رضی(ره) بعد از نقل حکمت 150 فرمود: اگر در این کتاب (نهج البلاغه)سخنی غیر از این نبود، برای اندرز دادن کافی بود؛ زیرا حکمتی است رسا،و بصیرتی است، برای آگاهان وعبرتی است برای خردمندان ژرف اندیش
فصل سوم: رمز جاودانگی نهج البلاغه
بی تردید یکی از پر جاذبه ترین کتابهای جهان، بویژه درجهان اسلام بعد از قرآن،در هزاره گذشته ،نهج البلاغه بوده است. با آنکه دشمنان بسیاری از روی عداوت و کینه به پنهان کردن عظمت و مناقب امام علی علیه السلام و کلام او تمام همّت گماشتند، و دوستان او نیز از شدّت ترس آنرا کتمان کرده اند، هرگز خورشید حقیقت وی در پرده ظلمت آنان مستور نماند. و از شرق تا غرب عالم را عظمت علی (ع)و کلام او پر کرده است بطوری که هر چه از عمر آن می گذرد عظمت آن آشکارتر میشود
حال پرسش مهم این است که راز جذابیـّت و جاودانگی آن در چیست ؟
عوامل جاودانگی و جذابیت آن بدین قرار است: 1-بیان حقایق علمی فراتر از عقول بشر.2-بیان مسائل عینی و ملموس جامعه.3-اثر گذاری در جان انسان.4-دعوت به آزادگی و آزادی، از اسارت جهل، بی خبری، هوی و هوس .و; .5- سخن گفتن با زبان فطرت انسان.6- زیبایی، بلاغت و بهره مندی از برترین سبک ادبی.7- استواری و متانت.8- هماهنگی با قرآن.9- جامعیّت در بیان حقایق. 10- طرح تاریخ سیاسی صدر اسلام. و;
شیوه کلام آن حضرت در نهج البلاغه چونان موضوعات آن یکسان نیست ؛ گاهی در چهره یک حکیم الهی، چنان قوی و محکم برهانی،سخن می گوید که موجب حیرت حکیمان است؛ و گاهی در چهره یک زاهد و عارف واصل؛ و گاهی در مقام یک حاکم و فرمانروای بزرگ؛ وگاهی در لباس یک فرمانده جنگ آزموده؛ وگاهی در جایگاه پدری دلسوز و مهربان؛ و گاهی به عنوان یک دوست، برادر وهمسایه و; .در هر مقامی که وارد میشود چنان قوی و استوار سخن می گوید که دلها را تسخیر می کند.همه این ها مسائلی است که از نهج البلاغه کتابی درخشنده چونان آفتاب، لطیف چونان گل، قاطع همچون صاعقه، در حرکت چون موج خروشان در عین حال به بلندای ستارگان دور دست در اوج آسمانها ،ساخته است که همگان را توان پرواز بر قاف قلّه های آن نیست
فصل چهارم: نهج البلاغه از دیدگاه دانشمندان
دانشمندان بسیاری در طول تاریخ مجذوب عظمت نهج البلاغه شدند و زبان به ستابش آن گشوده اند که برخی از آن را نام می بریم
عباس محمود عقّاد (نویسنده مصری)
به نظر وی در نهج البلاغه نور آیات توحید وحکمت الهی چنان درخشان و پرتو افکن است که بررسی و تحقیق همه پژوهندگان را شامل می شود و اگر به خوبی دقت کنی،صدای امام علی(ع)را از آن سوی کلمات می شنوی، نه صدای دیگری را.[14]
ابن ابی الحدید (شارح نهج البلاغه)
وی معتقد است اگر همه فصیحان و سخن شناسان عرب در یک جا گردآیند و سخنان امام(ع) ـ به ویژه خطبه221 نهج البلاغه ـ برای آنان خوانده شود،سزاوار است که همه در برابر آن سجده نمایند،همان گونه که در برابرخداوند به هنگام شنیدن آیات سجده قرآن ،سجده می کنند.[15]
ناصیف یازجی
عبدالمسیح انطاکی از استادش ناصیف یازجی نقل می کند که او می گفت:من در نویسندگی استاد و مبرّز نشدم،مگر با آموختن قرآن و نهج البلاغه.[16]
نرسی سیان[17]
وی معتقد است«نهج البلاغه بر هر سخن عرب برتری دارد.» او با استناد به قسمتی از خطبه 83نهج البلاغه تصریح می کند :« اگر گوینده این سخنان با عظمت امروز بر منبر کوفه قرار می گرفت،شما مسلمانان می دیدید که مسجد کوفه با آن همه عظمت و وسعتش از اجتماع مردم مغرب زمین برای استفاده از دریای خروشان علی موج می زد.»[18]
دکتر زکی مبارک(دانشمند مصری)
زکی مبارک می گوید: من عقیده دارم که مطالعه نهج البلاغه در خواننده، مردانگی، شهامت و عظمت نفس ،پدید می آورد؛ زیرا این کتاب ، فیضی از روحی بزرگ است که با اراده آهنین خود با مشکلات روزگار مواجه گشت. به نظر وی خدمتی که نهج البلاغه به زبان عربی نموده،این است که برای تحرک اندیشه ها و عقلها فرصتی با ارزش را به وجود آورده است.[19]
شیخ محمد عبده[20]
این دانشمند بزرگ اهل سنّت که به شرح نهج البلاغه پرداخت می گوید: در میان دانشمندان و سخن شناسانِ زبان و ادبیات عرب کسی نیست که به عظمت امام علی(ع) اعتراف نکند.کلام امام علی بن ابی طالب پس از کلام خدای متعال و پیامبرش شریف ترین و برترین سخن،سرشارترین کلام از لحاظ مواد، و دارای بهترین شیوه است و همچنین بیشترین معانی و محتوا را دارد.[21]
فصل پنجم :عظمت سیّدرضیّ (ره)
آشنایی با شخصیت ارزنده شریف رضی و دانستن موقعیت والای علمی،اخلاقی و سیاسی ایشان یکی از مراحل آشنایی با نهج البلاغه، به شمار می رود.حال به اختصار به بخشهایی از زندگی پربار او اشاره می شود
سید محمد بن حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم مجاب بن موسی بن جعفر (ع)،ملقّب به سید رضی و شریف رضی در سال 359هـ در یکی از خانواده های بزرگ علویان بغدادچشم به جهان گشود. نسب او از طرف پدرـ با پنج واسطه ـ به امام هفتم (ع) و از طرف مادرـ باشش واسطه ـ به امام زین العابدین(ع) می رسد
پدرش حسین بن موسی ـ ملقب به طاهر،اوحد و ذوالمناقب ـ مردی با عظمت،ستوده خصال ،بزرگ نقبای آل ابوطالب و در نزد خلفای عباسی و حکّام آل بویه و آل حمدان بسیار مورد احترام بود.اوهمچنین امیرالحاج و مأمور میانجیگری بین طرفهای درگیر در جهان اسلام نیز بود
مادر وی فاطمه بنت ابو محمد حسین بن احمد بن حسن بن علی بن حسن بن علی بن عمر بن علی بن الحسین(ع)،بانویی عالم و فاضل و از نواده های ناصر کبیر یا ناصر حق ـ متوفای سال304هـ . ق ـ بود.وی از مقام والایی برخوردار بود؛آن گونه که شیخ مفیدـ بزرگ ترین عالم شیعی آن زمان ـ کتاب احکام النساء را به خاطر او نوشت
سید رضی (قدس سره) علاوه بر اینکه مردی فقیه،ادیب،مفسرقرآن،متکلم،حکیم و ; بود،در بیست سالگی استاد مسلّم ادبیات عرب به شمار می آمد؛تا آنجا که ثعالبی و خطیب بغدادی او را سرآمد شاعران آل ابوطالب می دانند
سید رضی(قدس سره) در عزت نفس،سخاوت،مناعت طبع،آزاد اندیشی و.. در عصر خود بی نظیر بود. اشعاری که وی در مدح دیگران می سرود،از مرز حقیقت تجاوز نمی کرد و ازسویی هیچ گاه هدایا و صله های سلاطین ـ حتی سلاطین شیعه ـ را نمی پذیرفت. او حتی صله پدرش را که در برابر شعری نغز به او داده بود نپذیرفت، اما با این همه،خود مردی کریم،سخی و بلند نظر بود.سید رضی (قدس سره)با تأسیس دارالعلم در بغداد به تربیت شاگردان بسیاری همّت گماشت و حتی تمام مخارج دانشجویان را نیز پرداخت می کرد
مناصب سید رضی:
سید رضی مانند نیاکانش حکومت اسلامی را در عصر غیبت حضرت ولی عصر(عج) حق مسلّم فقیهانی مثل خود می دانست ودیگران را ـ حتی اگر فرزندان عباس عموی پیامبر(ص) نیز باشند – غاصب می دانست ،هر چند چاره ای جز مدارای با آنان نباشد
سید رضی(قدس سره) مانند پدرانش بخشی از مناصب سیاسی و دولتی را با اعطای آن از سوی امرای شیعی آل بویه و تصویب خلیفه عباسی برعهده گرفت.[22]
این مناصب عبارت بود از: نقابت طالبیّین ،امارت حاج، ریاست دیوان مظالم، سفارت برای حل اختلاف دولتهای اسلامی
سرانجام سر سلسله ادیبان و شاعران آل ابی طالب و بزرگ خدمت گزار به اسلام و تشیع،پس از سالهاخدمت به دین ،فرهنگ و انسانیت در 47سالگی (سال 406هـ ق) درشهر بغداد چشم از جهان فروبست. غم جانگاه رحلتش همگان ،به ویژه برادر فقیه،متکلم و دانشمند فرزانه اش،سید مرتضی را در سوگ خو نشاند.در اجتماع عظیم تشییع کنندگان در بغداد، فخرالملک، وزیر دانشمند و شیعی آل بویه، برپیکر مطهرش نماز خواند و او را به رسم امانت درجوار جدش امام کاظم(ع) به خاک سپردند و آن گاه به کربلا برده، در حرم امام حسین(ع) در جوار مرقد جدش ابراهیم مجاب ـ فرزند موسی بن جعفر ـ به خاک سپردند
گرچه پیکر شریفش در سال 406ه بخاک شد امّا او با اقدامی عالمانه و گزینشی حکیمانه و نیّتی پاک و خالصانه و از روی عشق به مولایش امیرمومنان علی علیه السلام، روح بلند خود را به عنوان مصداق حکمت 147 با عظمت جاودانه نهج البلاغه گره زد که فرمود: ،«تا روزگار باقی است،فرزانگان زنده اند؛ گرچه جسمهایشان از میان رفته، یادشان در خاطره ها جاودانه است.»[23] روانش شاد ویادش گرامی باد
علل گرد آوری و نامگذاری نهج البلاغه
مرحوم سیّد رضیّ درباره علل وانگیزه و نحوه گردآوری و نامگذاری نهج البلاغه، در مقدمه مطالبی را یاد آور شده است
پاسخگویی به در خواست دوستان ، بهره مندی از پاداش اخروی، معرفی چهره ادبی امام علی (ع) و; سبب شدند که سید رضی در صدد جمع آوری متنی قویم در این سطح و نامگذاری آن به نهج البلاغه برآید
سید رضی (قدس سره) از نگاه دیگران
بسیاری از معاصران و متأخران، از او به عظمت یاد کرده اند که به پاره ای از آنها اشاره می شود
عبدالمک ثعالبی: سیّد رضی سرآمد شاعران قریش است.[24]
خطیب بغدادی: سید رضی اهل فضل و ادب و علم بود.از احمد بن عمر بن روح نقل می کند که او حافظ کل قرآن بود و کتابهایی در معانی قرآن تصنیف کرده که مانند آن کمتر یافت می شود.[25]
ابوالفرج بن جوزی: سید رضی در اندک مدتی، تمام قرآن را حفظ کرد و از علم فقه و فرایض دینی بهره کافی برد.او دانشمندی فاضل،شاعری نویسنده، نیکو سیرت،دارای همتی عالی و در دین داری قوی بود .[26]
ابن ابی الحدید: عز الدین ابوحامد بن هبه الله معروف به ابن ابی الحدید که دانشمندی متبحر در فنون مختلف و یکی از شارحان بزرگ نهج البلاغه،می باشد در باره سید رضی (ره) می گوید: از هیچ کس ـ حتی از پدرش ـ صله و جایزه قبول نکرد و همین معنا برای پی بردن به شرافت نفس او کافی است . سلاطین آل بویه نیز سخت تلاش نمودند تا عطاهای آنها را بپذیرد،ولی او نپذیرفت
فصل ششم :کتاب شناسی نهج البلاغه
[1] نهج البلاغه حکمت
[2] ر. ک. خطبه قاصعه نهج البلاغه
[3] ر. ک. حسن زاده، حسن، انسان کامل در نهج البلاغه، قیام، قم، دوم، بی تا.صفحه 16 تا 18 باتلخیص وتغییر در عبارت
[4]- ر. ک. ارشاد شیخ مفید ج 1؛ تاریخ الخلفا، سیوطی، ص 166 و منابع فراوانی که در دست رس میباشد
[5] -برای مطالعه این ایات به تفسیرهای اهل سنّت مثل کشّاف وتفاسیر شیعه نظیر المیزان والبرهان مراجعه نمائید
[6] – مسند احمد حنبل ج1ص95و سنن الترمذی ج5ص306وتاریخ الخلفا /سیوطی ص
[7]- تاریخ الخلفا/سیوطی ص
[8] -کتاب الغدیر تالیف علاّمه امینی در ده جلد در باره اسناد ومدارک این واقعه مهم تاریخی است
[9] – تاریخ الخلفا /سیوطی ص
[10] -همان ص
[11] – اطلاعات بین الملل 82/8/25 برابر 2003/11/16 )
[12] – وصیت نامه سیاسی الهی
[13] – حسن زاده، حسن، همان ، ص 21، به نقل از البیان والتبیین جاحظ
[14] عقاد،عباس محمد،عبقربه الامام علی،ص132،به نقل از : دشتی،محمد،شناخت نهج البلاغه
[15] تستری،محمد تقی،بهج الصباغه،ج1،ص32،به نقل از : همان
[16] انطاکی،عبدالمسیح ،شرح القصیده،ص541،به نقل از :شهرستانی،سیدهبه الدین،در پیرامون نهج البلاغه ،ترجمه سید عباس میرزاده اهری،ص54
[17] رئیس منشیان کنسولگری انگلستان در بغداد
[18] همان،در پیرامون نهج البلاغه،ص42
[19] جمعی از نویسندگان،نهج البلاغه و گرد آورنده آن،ص125
[20] شارع نهج البلاغه،استاد و رئیس دانشگاه الأزهز مصر
[21] عبده،محمد،شرح نهج البلاغه،مقدمه،ص6
[22] برای توضیح بیشتر بنگرید به: جمعی از نویسندگان،نهج البلاغه و گردآورنده آن،مقاله علی دوانی ،ص82-92
[23] نهج البلاغه،حکمت147/6
[24] ثعالبی،عبدالملک،یتیمه الدهر ،ج3،ص131،به نقل از : دشتی ،محمد،شناخت نهج البلاغه،ص93
[25] خطیب بغدادی،تاریخ بغداد،ج2،ص246،به نقل از : همان
[26] ابوالفرج بن جوزی،المنتظم،ج7،ص279،به نقل از : همان
کلمات کلیدی :
»
نظر
