ایران پروژه

 پروژه دانشجویی تحقیق در مورد تعمیر و نگهداری ترانس قدرت فایل ورد (word) دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق در مورد تعمیر و نگهداری ترانس قدرت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی تحقیق در مورد تعمیر و نگهداری ترانس قدرت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی تحقیق در مورد تعمیر و نگهداری ترانس قدرت فایل ورد (word) :

تعمیر و نگهداری ترانس قدرت

پیشگفتار :
ترانسفور ماتور وسیله ای است که انرژی الکتریکی را در یک سیستم جریان متناوب از یک مدار به مدار دیگر انتقال می دهد و می تواند ولتاژ کم را به ولتاژ زیاد وبالعکس تبدیل نماید .

مقدمه :
برخلاف ماشینهای الکتریکی که انرژی الکتریکی و مکانیکی را به یکدیگر تبدیل می کند ، در ترانسفور ماتور انرژی به همان شکل الکتریکی باقیمانده و فرکانس آن نیز تغییر نمیکند و فقط مقادیر ولتاژ و جریان در اولیه و ثانویه متفاوت خواهد بود . ترانسفورماتورها نه تنها به عنوان اجزاء اصلی سیستم های انتقال و پخش انرژی مطرح هستند بلکه در تغذیه مدارهای الکترونیک و کنترل ، یکسوسازی ، اندازه گیری و کوره های الکتریکی نیز نقش مهمی بر عهده دارند .
انواع ترانسفورماتورها را میتوان برحسب وظایف آنها بصورت ذیل بسته بندی کرد :

1 – ترانسفورماتورهای قدرت در نیروگاهها و پستهای فشار قوی
2 – ترانسهای توزیع در پستهای توزیع زمینی و هوایی ، برای پخش انرژی در سطح شهرها و کارخانه ها
3 – ترانسهای قدرت برای مقاصد خاص مانند کوره های ذوب آلومینیم ، یکسوسازها و واحدهای جوشکاری
4 – اتوترانسها جهت تبدیل ولتاژ با نسبت کم و راه اندازی موتورهای القایی
5 – ترانسهای الترونیک
6 – ترانسهای ولتاژ و جریان جهت مقاصد اندازه گیری و حفاظت
7 – ترانسهای زمین برای ایجاد نقطه صفر و زمین کردن نقطه صفر
8 – نسهای آزمایشگاه فشار قوی و ;

و از نظر ماده عایقی و ماده خنک کننده نیز ترانسفورماترها را می توان بصورت ذیل بسته بندی کرد :
1 – نسفورماتورهای روغنی Oil immersed power Transformer
2 – نسفورماتورهای خشک Dry type transformer 3-ترانسفورماتورهای با عایق گازی (sf6) Gas insulated transformer
سایر ترانسفورماتورها مانند ترانسفورماتورهای کوره ، ترانسفورماتورهای تغییر دهنده فاز و..
بعنوان ترانسفورماتورهای خاص قلمداد می گردند .
ترانسفورماتورهای قدرت پست فولاد خراسان که به نام T2 , T1 قلمداد می شوند ، از نوع ترانسفورهای روغنی هستند

ساختمان ترانسهای قدرت روغنی
قسمتهای اصلی در ساختمان ترانسفورماتورهای قدرت روغنی عبارتند از:
1 – هسته یک مدار مغناطیسی
2 – سیم پیچ های اولیه و ثانویه

3 – تانک اصلی روغن
به جز موارد فوق اجزا دیگری نیز به منظور اندازه گیری وحفاظت به شرح زیر وجوددارند :
1 – کنسرواتوریا منبع انبساط روغن
2 – بک چنجر
3 – ترمومترها
4 – نشان دهنده های سطح روغن
5 – رله بوخ هلتز
6 – سوپاپ اطمینان یا لوله انفجاری / شیر فشار شکن )

7 – رادیاتور یا مبدلهای حرارتی
8 – پمپ و فن ها
9 – شیرهای نمونه برداری از روغن پایین و بالای تانک
10 – شیرهای مربوط به پرکردن و تخلیه روغن ترانس

11 – مجرای تنفسی و سیلیکاژل مربوط به تانک اصلی و تب چنجر
12 – تابلوی کنترل
13 – تابلوی مکانیزم تب چنجر
14 – چرخ ها
15 – پلاک مشخصات نامی

1 – هسته :
هسته ترانس یک مدار مغناطیسی خوب با حداقل فاصله هوایی و حداقل مقاومت مغناطیسی است تا فورانهای مغناطیسی براحتی از آن عبور کنند . هسته بصورت ورقه ورقه ساخته شده و ضخامت ورقه ها حدود03 میلیمتر و حتی کمتر است . برای کاهش تلفات فوکو ورقه ها تا حد امکان نازک ساخته می شوند و لی ضخامت آنها نباید بحدی برسد که از نظر مکانیکی ضعیف شده و تاب بردارد .
در ترانسهای قدرت ضخامت ورقه ها معمولاً 03 یا 033 میلیمترانتخاب می شود که این ورقه ها توسط لایه نازکی از وارنیش عایقی با یک سیم نازک عایقی ، نسبت به هم عایق می شوند .

2 – سیم پیچی های ترانس
در ساختمان سیم پیچ های ترانس باید موارد متعددی در نظر گرفته شوند که در ذیل به مهمترین آنها اشاره می نمائیم :
1 – در سیم پیچ هاباید جنبه های اقتصادی که همان مصرف مقدار مس و راندمان ترانس می باشد ، مراعات شود .
2 – ساختمان سیم پیچ ها برای رژیم حرارتی که باید در آن کار کند محاسبه شود ، زیرا در غیر این صورت عمر ترانس کاسته خواهد شد .
3 – سیم پیچ ها در مقابل تنش ها و کشش های حاصل از اتصال کوتاه های ناگهانی مقاوم شوند .

4 – سیم پیچ ها باید در مقابل اضافه ولتاژهای ناگهانی از نقطه نظر عایقی ، مقاومت لازم را داشته باشند .
سیم پیچ ترانس ها نسبت به هم در نوع سیم پیچ ، تعداد حلقه ها درجه و اندازه سیمها و ضخامت عایق بین حلقه ها متفوت خواهند بود . هر چه ولتاژ ترانس بالا برود ، تعداد حلقه های سیم پیچ بیشتر می شود و هر چه ظرفیت ترانس بیشتر شود ، اندازه سیم ها بزرگتر می گردد .
در ترانس با هسته ستونی ، سیم پیچها اعم از فشار قوی ، متوسط و فشار ضعیف و سیم پیچ تنظیم – بصورت استوانه متحدالمرکز روی ستونهای هسته قرار می گیرند . معمولاً سیم پیچ فشار ضعیف در داخل و فشار قوی در خارج واقع می شوند و ترتیب فوق به این دلیل رعایت می شود که عایق کاری فشار ضعیف نسبت به هسته راحت تر است .

3 – تانک اصلی روغن
تانک ترانس یک ظرف مکعب یا بیضوی شکل است که هسته و سیم پیچ های ترانس در آن قرار می گیرند و نقش یک پوشش حفاظتی را برای آنها ایفا می کند داخل این ظرف از روغن پر می شود بطوریکه هسته و سیم پیچ کاملاً در روغن فرو می روند . سطح خارجی تانک تلفات گرمایی داخل ترانس را به بیرون منتقل می کند از هر مترمربع سطح تانک حدوداً 400 الی 450 رات توان گرمایی به خارج منتقل می شود ، بطوریکه در ترانسهای کوچک ، همین سطح برای خنک کاری کافی است و به تمهیدات دیگری نظیر رادیاتور وفن نیاز نمی باشد . در ترانسهای تا KVA 50 بدنه تانک از ورق ساده فولادی به ضخامت حدوداً MM3 میلیمتر ساخته می شود ، سطح آن صاف بوده و نیازی به میله های تقویتی یا لوله های خنک کن ندارد . هر 4 وجه ترانس از یک ورق یک پارچه درست می شود و فقط در یک گوشه جوشکاری می گردد .

تانک ترانس بایستی موجب شود که موارد مشروحه ذیل تأمین گردند :
– حفاظتی برای هسته ، سیم پیچ ، روغن و سایر متعلقات داخلی باشد .
– دارای استقامت کافی باشد که در حین حمل و نقل و نیز در زمان اتصال کوتاه داخلی بتواند تنش های مکانیکی ایجاد شده را تحمل نماید .
– ارتعاشات و صدا در آن به حداقل برسد .

– ساختمان آن در برابر نشت روغن و یا نفوذ هوا کاملاً آب بندی باشد .
– سطوح کافی برای دفع گرمای ناشی از تلفات ترانس را تأمین کند .
– محلی برای نصب بوشینگها ، تب چنجر ، مخزن ذخیره روغن و سایر متعلقات باشد.
– از نظر باعاد در حدی باشد که براحتی قابل تحمل و حمل و نقل از طریق جاده یا راه آهن باشد .

– حداقل تلفات ناکو در آن ایجاد شود .
– حداقل میدان مغناطیسی در خارج از آن وجود داشته باشد .
به این ترتیب طراحی تانک ترانس به روش پیش بینی شده برای حمل و نفل آن نیز بستگی دارد .

4 – مقره ها ( بوشینگ ها )
سرهای خروجی سیم پیچ های فشار قوی و فشار ضعیف باید نسبت به بدنه فلزی تانک ، عایقکاری شوند . برای این منظور از مقره ها استفاده می شود . مقره یا بوشینگ تشکیل شده است از یک هادی مرکزی که توسط عایق های مناسبی در میان گرفته شده است .
بوشینگها روی در پوش فوقانی ترانس نصب می شوند و در موارد نادری بوشینگها را روی دیواره جانبی تانک هم نصب می کنند . انتهای پایینی مقره در داخل تانک جای می گیرد ، در حالیکه سر دیگر آن در بالای درپوش و در هوای خارج واقع می شود .

ترمینالهای هر دو سر دارای بستهای مناسبی برای اتصال به سر هادی های داخل ترانس و نیز هادی های شبکه می باشند . شکل و اندازه بوشینگها به کلاس ولتاژ ، نوع محل ( داخل ساختمان یا در هوای آزاد ) و جریان نامی آن بستگی دارد . بوشینگهای داخل ساختمانی نسبتاً کوچک بوده و سطح آن صاف است ، اما بوشینگهای هوای آزاد کاملاً در معرض شرایط مختلف جوی نظیر برف و باران و آلودگی و ; قرار می گیرند ، بنابراین از نظر شکل کاملاً متفاوتند و از سپرهایی به شکل چتر تشکیل می شوند ، تا سطح زیرین آنها در مقابل باران خشک نگه داشته شوند . دراین صورت سطح خارجی آنها زیاد شده و فاصله خزش جرقه روی سطح چینی عایق زیادتر می گردد و در نتیجه استقامت الکتریکی بوشینگ افزایش می یابد .

در حال حاضر تمام ترانسهای با قدرت زیاد ، برای کار در هوای آزاد ساخته می شوند و مقره های عایقی ، برای ولتاژهای مختلف زیر موجود می باشند :
05و1و3 و6 تا 10 و20 و 35 و110 و220 و320 و500 و750 کیلووات در ترانسهای قدرت از 3 تا 10 کیلووالت ، همان بوشینگ kv10 بکار می رود . برای ترانسهای kv 1 و کمتر از مقره چینی ساده یا مقره اپوکسی زرین ساخته می شود .

سیستم های اندازه گیری و حفاظت ترانس
1 – کنسر واتور یا منبع انبساط روغن
منبع ذخیره روغن که به اسامی منبع انبساط و کنسرواتور نیز نامیده می شود ، تانکی است که در بالاترین قسمت ترانس نصب می شود در حین تغییرات بار روزانه ، روغن ترانس انبساط وانقباض می یابد و در حین انبساط وارد منبع ذخیره می شود . اندازه و حجم منبع ذخیره به اندازه ترانس و تغییرات دمایی آن در هنگام بهره برداری بستگی دارد . در ترانسهایی که دارای تب چنجر قابل قطع زیر بار هستند ، منبع انبساط به دو بخش تقسیم می گردد که قسمت کوچکتر برای تب چنجر و قسمت بزرگتر برای تانک اصلی در نظر گرفته می شود . از بالای هر قسمت منبع ذخیره ، لوله ای به فضای آزاد آورده می شود ، که به آن مجرای تنفسی می گویند (Breather) در ورودی این مجرا ظرف شیشه ای قرار دارد ، که داخل آن از ماده ای رطوبت گیر به نام سیلیکاژل پر می شود . به این ترتیب هوای ورودی به ترانس رطوبت خود را از دست داده و کاملاً خشک خواهد بود .

در هر قسمت منبع ذخیره ، یک نشان دهنده سطح روغن نصب می شود تا سطح روغن را در حین کار ترانس بتوان نظارت کرد و همچنین دو سطح منبع دیگر که مجهز به کنتاکت آلارم می باشند نیز بر روی آنها نصب می گردند سطح خارجی منبع ذخیره نیز با رنگ مناسب پوشیده می شود تا از خوردگی و زنگ زدن محافظت گردد .

2 – تپ چنجر
در بارهای مختلف افت ولتاژ در ترانسفورماتورها و خطوط نیز تغییر می کند و سبب تغییر ولتاژ شبکه می شود . کنترل ولتاژ شبکه های توزیع و انتقال عمدتاً توسط تب چنجر ایجاد می شود . اساس کار تب چنجر بر تغییر نسبت تبدیل ترانس استوار است . بدین ترتیب که با انشعاباتی که در سیم پیچ فشار قوی تعبیه می گردد تعداد دور سیم پیچ را تغییر داده و سبب تغییر ولتاژ خروجی ترانس می گردد
تپ چنجرها بطور گسترده ای برای کنترل ولتاژ شبکه در سطوح مختلف ولتاژی بکار گرفته می شوند . معمولاً کنترل ولتاژ در محدوده %15 +_ مقدور است . ولتاژ هر پله تب چنجر عموماً بین 1 تا 5/2 درصد تغییر می کند انتخاب مقدار کم برای پله ها سبب افزایش تعداد تپ ها می گردد و انتخاب مقدار بالا برای هر پله باعث عدم امکان تنظیم دقیق ولتاژ مورد نظر می گردد .

محل تپ چنجر : (( تپ چنجر))
در ترانسفورماتورهای پست فولاد در داخل تانک اصلی ، قسمتی را برای بخش اصلی تب چنجر ( دایورترسوئیچ ) در نظر گرفته اند این قسمت کاملاً آب بندی شده است داخل آن نیز با روغن ترانس پر شده است . این روغن کاملاً از روغن تانک اصلی جداست و باهم مخلوط نمی شود . تپ چنجر را در سمت فشار قوی نصب کرده اند که دارای مزیت های زیرمی باشند :

الف) در طرف فشار قوی جریان کمتر است لذا برای تپ چنجرهایی که زیر بار عمل می کنند حذف جرقه ساده تر است .
ب) چون تعداد دور سیم پیچها ی فشار قوی بیشتر است ، لذا امکان تغییرات یکنواخت تروپه های کوچکتر به راحتی میسر است . در اتصال ستاره انشعابات تب چنجر را در سمت نقطه صفر قرار می دهند تا عایق کاری آن نسبت به زمین ساده تر باشد .
بهره برداری از ترانسفورماتورهای با تنظیم کننده ولتاژ زیر بار :

اکثر ترانسفورماتورها دارای دستگاهی بنام تب چنجر بوده که کار آنها عملاً در مدار گذاشتن و خارج کردن تعدادی از حلقه های سیم پیچی ترانسفورماتور به منظور تغییر دادن در نسبت تبدیل ترانس می باشد . عموماً این دستگاه در قسمت فشار قوی قرار می گیرد .

تب چنجر ترانسفورماتورها عموماً بر 2 نوع می باشند :
1 -load tap changer :
ترانسفورماتورهایی که تب آنها زمانی که تپ ترانسفورماتور زیربار است ، قابل تغییر می باشد .
2 – Off load tap changer :
ترانسفورماتورهایی که تب آنها فقط زمانی که در مدار نباشند ، قابل تغییر می باشند .
این تغییر تپ در محل روی بدنه ترانس صورت می گیرد . به این ترتیب با توجه به تعداد تپ و اینکه هر تپ چه مقدار تغییر ولتاژ بوجود می آورد و نیاز به چه مقدار تغییر در ولتاژ می باشد ، تب آنها را بر حسب نیاز سیستم تغییر می دهیم . مکانیزم عمل تپ به طور کلی به این صورت است که اهرمی قادر است در جهت گردش عقربه های ساعت تعداد حلقه های سیم پیچ را کم و در خلاف آن زیاد نماید .
ترانسفورماتورهایی که مجهز به سیستم اتوماتیک ولتاژ

( Avr = Automatic voltage regulation)
می باشند به طریق زیر تغییر تب صورت می گیرد :
الف( اتوماتیک ب) دستی و الکتریکی از اطاق فرمان
ج) دستی الکتریکی از محل د) دستی مکانیکی توسط اهرم مخصوص

هر تغییر Tab در اولیه ترانس قدرت به اندازه kv5 در ولتاژ ورودی ترانس تغییر ایجاد می کند .
ترانس فولاد از نوع تب چنجر on loud بوده یعنی در زیر بار قابل قطع و وصل کردن است .
و تب چنجر off loud در خطوط kv20 در ترانسهای نورد و فولادسازی این مجتمع کاربرد دارد.

3 – ترمومترها :
این نشان دهنده ها ، از نوع عقربه ای بوده و برای تشخیص درجه حرارت گرمترین نقطه سیم پیچی ترانس بکار میرود . معمولاً به ازاء هر گروه سیم یک نشان دهنده بکار گرفته شده که روی یک از فازها نصب می شود . این روش اندازه گیری بصورت غیرمستقیم است به این معنی که غلاف ترمومتر داخل روغن بوده و دمای روغن را حس می کند، سپس توسط یک زف جریانی متناوب با جریان عبوری از سیم پیچ از کویل حرارتی عبور میکند ، لذا گرمایی متناسب با سیم پیچ ها در ترمومتر ایجاد می شود .

نشان دهنده حرارت روغن :
این نشان دهنده نیز از نوع عقربه ای بوده و عنصر حساس آن در بالای ترانس و در حول و حوش گرمترین محل روغن نصب می شود و خود آن روی بدنه ترانس و در مجاورت ترمومترهای سیم پیچ ها نصب می گردد . نوع عنصر حساس ، اغلب مقاومت حساس به دما است .

4 – نشان دهنده سطح روغن :
اگر چه رله بوخهولتز می تواند کاهش سطح روغن را نشان دهد ولی ، برای داشتن ضریب اطمینان بالاتر ، نشان دهنده سطح روغن نیز بروی منبع ذخیره ( کنسرواتور) پیش بینی می شود . ممکن است نشان دهنده بصورت دریچه شیشه ای برای دیدن سطح روغن باشد . علاوه برآن ، نشان دهنده نوع عقربه ای که از طریق مغناطیس ، با شناور داخل منبع کنسرواتور در ارتباط است . نیز تعبیه می گردد و باید طوری نصب شود که از سطح زمین قابل رؤیت باشد . عقربه نشان دهنده باید نمایانگر سطوح حداکثر ، حداقل و نرمال بوده و کنتاکتهایی برای آلارم نیز باید پیش بینی شده باشد

5 – رله بوخهولتز :
تجهیزات الکتریکی که داخل آنها پر از روغن است نظیر ترانسفورماتورها ، بوشینگهای آنها و ترمینال باکس مربوط به کابلها را می توان جهت محافظت از عیوب داخلی و از دست رفتن روغن آنها ، با رله بوخهولتز حفاظت کرد .

این رله که در لوله رابط بین تانک ومنبع ذخیره نصب می شود از دو گوی شناور که در داخل محفظه رله نصب شده اند و می توانند همراه با سطح روغن جابجا شوند ، تشکیل شده است . دو عدد کلید جیوه ای نیز با شناور همراه هستند و می توانند کنتاکتهایی را قطع یا وصل کنند رله بوخهلتز بسیار دقیق است و از آنجا که در مراحل اولیه آغاز شدن بسیاری از مشکلات ، آلارم می دهد . این شانس را به پرسنل بهره برداری می دهد که شرایط خطرناک را خیلی زود شناسایی کنند . و از آسیب های جدی به تجهیزات جلوگیری نمایند .

تنظیم درجه حساسیت رله بوخهولتز کاملاً تجربی است و بستگی به ترانس و رله دارد . در هر حال باید دقت داشت که رله خیلی حساس نباشد ، زیرا اضافه بار کم و جریانهای اتصال کوتاه شدید خارجی و حتی تغییرات درجه حرارت موسمی ، سبب جریان پیدا کردن روغن می شود که نباید رله بوخهولتز را بکار اندازد . پس از هر تریپ ترانس ، در اثر رله بوخهولتز باید گازهایی که در محفظه رله جمع شده است را خارج نمود تا شناور آن به حالت اولیه خود بازگردد.
در ضمن باید گازهایی را که به محفظه گاز رله خارج می کنیم ، از نظر قابلیت اشتعال مورد آزمایش قرار دهیم ، زیرا در صورتیکه ترانسفورماتور خوب تحت خلاء قرار نگرفته باشد ، هوای موجود در داخل روغن ، کم کم خارج شده و در رله جمع می گردد و می تواند سبب ظاهر شدن آلارم گردد .

همچنین ممکن است به طریقی هوا به داخل ترانسفورماتور نفوذ کرده باشد . این عمل در ترانسهایی که روغن آنرا جدیداً عوض کرده اند بیشتر پیش می آید . با وجود اینکه رله بوخهولتز یک رله بسیار خوبی است و می تواند از آغاز پیدایش نقص آن را تشخیص دهد ، و لیکن دارای محدویت هایی نیز هست که در ادامه ذکر می گردد

روش های دیگر تعمیر و نگهداری
الف – انواع سیم بندی :
نشانه های گروه اتصال یک علامت قراردادی است که اتصالهای سیم پیچهای فشارقوی ، فشارمتوسط و فشارضعیف و جابجایی فاز آن را نسبت به یکدیگر بر حسب اعداد صفحه ساعت بیان می کند . سیم بندی ترانسفورماتورها در طرف اولیه و ثانویه عبارتند از: مثلث یا دلتا با علامت (D )، ستاره با علامت (Y )، زیگزاگ با علامت (Z )، برف فشارقوی از حروف بزرگ استفاده می شود طرف فشار ضعیف از حروف کوچک استفاده می شود در ترانسفورماتورهای کاهنده اولین حرف بزرگ و دومین حرف کوچک است (مانند Dy )، در ترانسفورماتورهای افزاینده اولین حرف کوچک و دومین حرف بزرگ است ( مانندdy ). به لحاظ کاربردی از انواع سیم بندی چند مورد مهم را بررسی می کنیم :

الف) مدل Dd و dD :
این نوع ترانسفورماتور در هر دو طرف دارای سیم بندی مثلث یا دلتا می باشد و به همین دلیل نقطه نوترال صفر در دسترس نیست این نوع ترانسفورماتور در نیروگاهها و یا ایستگاه های بین خطوط که هدف فقط تغییر سطح ولتاژ است و به شکل مصرف وصل نمی شود بکار می رود.

ب) مدل Yy و yY :
این مدل ترانسفورماتور در هر دو طرف دارای سیم بندی ستاره است و در جایی بکار می رود که در هر دو طرف نقطه نوترال در دسترس و مورد نیاز باشد این ترانسفورماتور معمولا در قدرت های کوچک و در شبکه مصرف بکار می رود.

ج) مدل Dy :
این مدل ترانسفورماتور از نوع کاهنده است; در طرف فشار قوی دارای سیم بندی مثلث و در طرف فشار ضعیف دارای سیم بندی ستاره می باشد کاربرد این نوع ترانسفورماتور در پست های داخلی روی ولتاژ های 400V / 20KV و به صورت ایستگاهی در مسیر انتقال جهت تغذیه مصرف های کوچک (مانند روستا ها) می باشد. زیرا در طرف دوم،نقطه نوترال در دسترس است.

ب – دیاگرام ساعت یا گروه برداری:
عدد دیاگرام ساعت،به صورت یک عدد اندیس در سمت راست نوع سیم بندی ها قرار می گیرد چنانچه آن را در عدد 30 درجه ضرب کنیم مشخص کننده زاویه بین بردار ولتاژ در طرف فشار ضعیف و بردار ولتاژ در طرف فشار قوی می باشد این زاویه که به صورت پس فاز بوده می تواند بین صفر تا 360 درجه تغییر کند. بنابراین آن را می توان روی عقربه های یک ساعت قرارداد بطوریکه بردار ولتاژ در طرف فشار قوی روی عدد 12 و بردار ولتاژ فشار ضعیف به اندازه زاویه پس فاز خود روی سایر اعداد صفحه ساعت قرارگیرد . مثال : ترانسفورماتورDy 5 یعنی بردار ولتاژ فشار ضعیف به اندازه 150 درجه از بردار فشار قوی عقب تراست این زاویه برای مدل Dy7 مقدار210 درجه است . یادآوری : در ترانسفورماتورهایی که در پست های داخلی توزیع بکار می روند معمولا از گروه های برداری 5 و 7 استفاده می شود.

ج – روش خنک کردن ترانسفورماتور:
نشانه های شناسایی و روش خنک کردن ترانسفورماتور با استفاده از حروف لاتین شامل نوع ماده خنک کننده و سیستم گردش آن و ترتیب حروف مزبور ( از چپ به راست ) برابر استاندارد 2621 ایران یا IEC 76-2 و نیز نشریه شماره -1 110 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بصورت زیر است :

نوع ماده خنک کننده :
1- روغن معدنی یا مایع عایق مصنوعی قابل اشتعال معادل O
2- مایع عایق مصنوعی غیر قابل اشتعال L
3- گاز G
4- آب W
5- هوا A
نوع گردش : 1 – طبیعی N

2- اجباری ( گردش هدایت نشده روغن ) F
3- اجباری ( گردش هدایت شده روغن ) D
حرف اول و دوم : مشخص کننده ماده خنک کننده ای که با سیم پیچها در تماس است . حرف اول نوع ماده خنک کننده و حرف دوم نوع گردش را نشان می دهد .
حرف سوم و چهارم : مشخص کننده ماده خنک کننده ای که با سیستم خنک کننده خارجی در تماس است .
مثال : اگر بر روی پلاک ترانسفورماتوری نوشته شده باشد ONAN یعنی اینکه : سیستم خنک کننده روغن معدنی است که در سیم پیچها بصورت طبیعی گردش دارد و بدون پمپ روغن و خنک کنندگی بدنه و سطوح خارجی ترانس توسط گردش طبیعی هوا و آن هم بدون نیاز به پمپ صورت می گیرد . د – اطلاعات مندرج بر روی پلاک ترانس ( شناسنامه فنی ترانس ) : هر دستگاه ترانسفورماتور فشار متوسط باید به یک صفحه یا پلاک مشخصات مقاوم در برابر هوا مجهز باشد . اطلاعات مندرج در پلاک مزبور باید بصورت خوانا و دایمی در آن حک شده باشد . این اطلاعات شامل مطالب زیر است :

نوع ترانسفورماتور – نام کارخانه سازنده – تاریخ ساخت – تعداد فازها – توان اسمی – فرکانس اسمی ولتاژهای اسمی – جریانهای اسمی – نشانه گروههای اتصال – ولتاژ اتصال کوتاه در جریان اسمی نوع خنک کننده – وزن کل – وزن روغن

محدودیت های رله بوخهولتز :
1-فقط خطاهایی را تشخیص می دهد که در سطح روغن پایین تر از رله اتفاق افتاده باشد .
2 – تنظیم کلید جیوه ای را نمی توان زیاد حساس گرفت ، زیرا در این صورت لرزشهای ناشی از بهره برداری ، زلزله ، شوکهای مکانیکی در خط و حتی نشستن پرنده ها ، ممکن است اشتباهاً آنرا به کار اندازند .

3 – می نیمم زمان عمل کردن آن 01 ثانیه است و متوسط آن 02 ثانیه . چنین رله ای خیلی کند به حساب می آید ، و لیکن با وجود آن ارزش این رله بسیار بالاست .
4 – از نظر اقتصادی رله بوخهولتز برای ترانسهای کمتر از kva 500 بکار برده نمی شود .
5 – سوپاپ اطمینان یا لوله انفجاری
شیر فشارکن در اثر اتصال کوتاه ناگهانی و یا هر حادثه دیگر در هسته و سیم پیچها که منجر به ایجاد گاز شدید شود ، فشار داخل تانک می تواند به میزان خطرناکی افزایش یابد . برای جلوگیری از خطر انفجار تانک ، در بالای درپوش آن شیر فشار شکن نصب می گردد .
این شیزر در عرض چند میلی ثانیه عمل خواهد کرد و سبب تخلیه فشار خواهد شد . در همین موقع ، میکرو سویچی که همراه آن است ، سبب بسته شدن مدار تریپ می گردد . پس از کاهش فشار در اثر نیروی فنر ، شیر خود به خود بسته خواهد شد .

6 – رادیاتور یا مبدل حرارتی
نظر به اینکه روغن دارای خاصیت عایقی خوب و همچنین تبادل حرارتی زیاد می باشد . در ترانسفورماتورها بعنوان خنک کننده مورد استفاده قرار می گیرد . جهت تبادل حرارتی بهتر با محیط اطراف ، اصولاً روغن از طریق رادیاتور و پمپ های روغن یک سیکل بسته را طی می نماید و حین عبور از رادیاتورها توسط فن ها با محیط اطراف تبادل حرارتی انجام می دهد . لازم به توضیح است در بعضی از ترانسفورماتورهای واحدهای آبی روغن توسط کولرهای آبی ( Heat exchanger) خنک می شود .

کلمات کلیدی :

توجه : این پروژه به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پروژه دانشجویی پاورپوینت تحلیل سازه ها فایل ورد (word) دارای 76 اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در Power Point می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل پاور پوینت پروژه دانشجویی پاورپوینت تحلیل سازه ها فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

لطفا به نکات زیر در هنگام خرید

دانلودپروژه دانشجویی پاورپوینت تحلیل سازه ها فایل ورد (word)

توجه فرمایید.

1-در این مطلب، متن اسلاید های اولیه 

دانلودپروژه دانشجویی پاورپوینت تحلیل سازه ها فایل ورد (word)

قرار داده شده است

2-به علت اینکه امکان درج تصاویر استفاده شده در پاورپوینت وجود ندارد،در صورتی که مایل به دریافت  تصاویری از ان قبل از خرید هستید، می توانید با پشتیبانی تماس حاصل فرمایید

3-پس از پرداخت هزینه ، حداکثر طی 12 ساعت پاورپوینت خرید شده ، به ادرس ایمیل شما ارسال خواهد شد

4-در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل اسلاید ها میباشد ودر فایل اصلی این پاورپوینت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

5-در صورتی که اسلاید ها داری جدول و یا عکس باشند در متون زیر قرار داده نشده است

بخشی از متن پروژه دانشجویی پاورپوینت تحلیل سازه ها فایل ورد (word) :

اسلاید 1 :

روش بار واحد یا روش کار مجازی:

(1قاب یا تیر را با توجه به بارهای حقیقی وارد بر ان تحلیل کرده ونیروهای داخلی حقیقی کلیه اعضا را در گرههای انتهایی انها بدست می اوریم.

(2کلیه بارهای واقعی وارد بر تبر یا قاب را حذف کرده ، سپس بر نقطه ای که تعیین تغیر شکل آن مد نظر است، یک بار واحد (در راستای مورد نظر محاسبه تغییر شکل)اعمال می کنیم.قاب را برای بار واحد مجازی تحلیل کرده و نیروهای داخلی مجازی کلیه اعضا را در گره های انتهایی آنها بدست می اوریم.

(3در صورت لزوم تیر (اعضای قاب) را به قطعات کوچکتر تقسیم می کنیم.بطوریکه مقادیر  EI و لنگرهای خمشی در طول قطعات مزبور توابعی پیوسته باشند.

(4در طول هر یک از قطعات حاصل از مرحله3،تابع M (لنگر خمشی حاصل از بارهای حقیقی) و تابعm  (لنگر خمشی مجازی ناشی از بار واحد مجازی) را مشخص می کنیم.باید توجه داشت که برای محاسبه توابع mوM در طول هر قطعه، از یک دستگاه مختصات ثابت و از یک قرارداد علامت استفاده کنیم.

(5اگر وارد کردن اثر تغییر شکل محوری اعضا نیز لازم باشد،تیر یا قاب را چنان به قطعات کو چکتری تقسیم می کنیم که مقادیر EA  و نیروی محوری در طول قطعات مزبور توابعی پیوسته باشند.

(6تغیر شکل تیر یا قاب را در نقطه مورد نظر با استفاده از رابطه زیر محاسبه می کنیم:

اسلاید 2 :

روش نیرو یا اصل اجتماع اثر قوا:

روش نیرو به کلیه روشهایی گفته می شود که در آن مجهول اصلی نیرو است ومعادلات اضافی با استفاده از شرط سازگاری تغییر شکلها بدست می آید.

اسلاید 3 :

خیز خرپا:

اگر چرخش یک عضو مثل عضو 6را خواسته باشیم,باید نسبت به لنگر مشتق بگیریم.بنابراین مطابق شکل زیر یک زوج نیرو بر آن وارد می کنیم.

اگر افزایش طول خواسته شده باشیم دو نیروی واحد در آن جهت مطابق شکل زیر وارد می سازیم.

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی تحقیق چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم فایل ورد (word) دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی تحقیق چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی تحقیق چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی تحقیق چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم فایل ورد (word) :

چگونه یک ساختمان ایمن در برابر زلزله بسازیم


اگر قصد ساختن یک سرپناه براى خود دارید کافى است مطابق نقشه رعایت ضوابط فنى و استفاده از مصالح مرغوب، آغاز کنید.
این گزارش، این آگاهى را به شما مى دهد که سریع تر اقدام به جلوگیرى از اشتباهات و خطا هاى فنى مجرى ساختمان کنید و با مطلع کردن مهندس ناظر خود، از بروز دوباره کارى (که بار مالى زیادى به شما تحمیل مى کند) و همچنین پوشاندن خطا هاى غیرقابل جبران که مى تواند در آینده صدمات جبران ناپذیرى به ساختمان شما وارد آورد، جلوگیرى کنید.
براى شروع با انواع اسکلت هاى ساختمان آشنا مى شوید، و در ادامه با جزییات فنى و اجرایى آشنا خواهید شد.
- ساختمان هاى فلزى: در ساخت این نوع ساختمان ها از پروفیل هاى فولادى در ستون و تیر هاى آن استفاده شده است. اجراى سریع، کوچک بودن ابعاد ستون ها (نسبت به حالت بتونى) مقاومت بالاى فولاد در برابر کشش و فشار از جمله مزیت هاى این نوع ساختمان ها به شمار مى رود، در مقابل زنگ زدگى، خوردگى و ضعف در برابر آتش سوزى از جمله معایب آن به شمار مى رود.
- نصب و اتصال اجزاى تیر، ستون و پل هاى این ساختمان ها به دو طریق جوشکارى و یا پیچ و مهره انجام مى پذیرد. در ایران، اکثر ساختمان هاى مسکونى با اسکلت فلزى به روش جوشکارى نصب مى شود.
- ساختمان هاى بتونى: ساختمان هایى که اسکلت اصلى آنها از بتون آرمه است را ساختمان بتونى مى نامند. زلزله هاى اخیر نشان داده که ساختمان هاى بتونى در صورت اجراى صحیح، مقاومت خوبى از خود به نمایش مى گذارد. همچنین مقاومت در برابر آتش سوزى، اجراى سازه هاى خاص، اجراى معمارى در خور توجه و عملکرد بهتر دیوار هاى آجرى با اسکلت بتونى از مزیت هاى این نوع ساختمان ها به شمار مى آید.
- ساختمان هاى آجرى: مطابق آئین نامه زلزله ایران، ساختمان هاى با مصالح بنایى حداکثر باید داراى دو طبقه (بدون احتساب زیرزمین) باشند.
- ساختمان هاى خشتى: استفاده از خشت در ساختمان هاى روستایى و شهر هاى کوچک به دلیل شرایط اقلیمى انجام مى پذیرد. در مناطق کویرى که روز هاى گرم و شب هاى سرد دارد، بهترین روش سرمایشى و گرمایشى خانه ها استفاده از دیوار هاى قطور خشتى است. اما این نوع دیوار ها در برابر زلزله آسیب پذیر بوده و به صورت آوارى مهیب، جان زیادى را مى گیرد. متاسفانه هنوز آئین نامه اى در کشور براى این نوع ساختمان ها تدوین نشده است. به غیر از موارد فوق، ساختمان هاى پیش ساخته، ساختمان هاى چوبى و ساختمان هاى سنگى نیز بر حسب مناطق خاص خود ساخته مى شوند.
چه بتونى
- وقتى مى خواهید خانه اى را بسازید، چه بتونى باشد و یا فلزى، موارد زیر را باید رعایت کنید:
- ساختمان هایى که بیش از طبقه و یا متر به بالا هستند باید با ساختمان مجاور خود فاصله داشته باشند. این فاصله ها را که اصطلاحاً درز انقطاع مى نامند حداقل یک صدم ارتفاع است یعنى براى ساختمان به ارتفاع متر درز انقطاع سانتیمتر خواهد بود. وجود این درز براى حذف و یا کاهش خسارت ناشى از ضربه ساختمان هاى مجاور به یکدیگر است. این درز ها را مى توان با مصالح نرم که در هنگام زلزله به راحتى خرد مى شوند، پر نمود.
- پلان ساختمان باید ساده و منظم باشد و داراى پیش آمدگى و پس رفتگى زیادى نباشد.
- بار و تاسیسات سنگین مانند منبع آب در طبقات فوقانى ساختمان قرار داده نشود و سعى شود تا سنگینى ساختمان در پایین ترین سطح ممکن باشد.
- اجراى مصالح نما، شیشه، دیوار هاى جداکننده طورى باشد که هنگام زلزله از سازه جدا نشود.
سعى نکنید بیش از آنچه که در نقشه سازه آورده شده است، اقدام به تقویت سازه، خصوصاً پل ها و تیر ها کنید. افزایش ابعاد پل یا تیر و یا میلگرد ها ى آن نتیجه عکس خواهد داد.اگر هنگام خاکبردارى به پى (فونداسیون) ساختمان همسایه برخورد کردید، اقدام به تخریب آن نکنید. ضمن هماهنگى با مهندس ناظر خود، با یک برگ یونولیت (فوم) اقدام به جداسازى پى ساختمان همسایه با بتون پى ساختمان خود کنید.
- پس از اتمام خاکبردارى و قبل از اجراى بتون مگر (بتونى کم سیمانى که به ضخامت سانتیمتر در زیر فونداسیون روى خاک اجرا مى کنند) از محکم و سفت بودن خاک زیر فونداسیون مطمئن شوید. در این مورد حتماً با مهندس ناظر ساختمان خود مشورت کنید.بار هاى وارد بر ساختمان، همگى در نهایت به پى (فونداسیون) ساختمان منتقل شده تا به زمین برسد. لذا دقت در اجراى مرحله از ساختمان حائز اهمیت است. پى ها نیز انواع مختلفى دارند. اما پى رایج ساختمان هاى مسکونى در ایران به صورت پى نقطه اى (تکى یا دوبل) است.پس از خاکبردارى محل پى ساختمان، قبل از آنکه بخواهید پى را اجرا کنید، حتماً از مقاومت بستر خاکى که به آن رسیده اید مطمئن شوید. اگر خاک بستر به راحتى توسط بیل دستى برداشته مى شود، اجراى فونداسیون به تنهایى جوابگو نخواهد بود. از آنجا که اکثر نقشه هاى محاسباتى داده شده به مالکین، بدون بررسى خاک منطقه و آزمایش هاى مربوطه است، لذا فقط به نقشه اکتفا نکنید و حتماً از کارشناس امر یا مهندس ناظر خود بهره بجویید.تراکم بستر خاک قبل از اجراى فونداسیون نیز نباید فراموش شود. بعد از آنکه از خاک زیر پى مطمئن شدید، باید دقیقاً طبق پلان ساختمان (و از هر طرف نیز سانتیمتر بیشتر) سطح را با یک بتون کم عیار به ضخامت الى سانتیمتر بپوشانید. سپس بر روى آن اقدام به آرماتوربندى و قالب بندى پى کنید.براى متصل کردن کلیه پى ها به هم باید از شناژ استفاده کرد. ابعاد شناژ در نقشه هاى محاسباتى موجود است.

کلمات کلیدی :

توجه : این پروژه به صورت فایل PDF (پی دی اف) ارائه میگردد

 پروژه دانشجویی بررسی رابطه بین مدیریت ارتباط با مشتری با کیفیت زندگی کاری در سازمان فایل ورد (word) دارای 173 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در PDF می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل پی دی اف پروژه دانشجویی بررسی رابطه بین مدیریت ارتباط با مشتری با کیفیت زندگی کاری در سازمان فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

کلمات کلیدی :

 پروژه دانشجویی مقاله در مورد نقد ادبی فایل ورد (word) دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله در مورد نقد ادبی فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله در مورد نقد ادبی فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله در مورد نقد ادبی فایل ورد (word) :

پیشگفتار
ادبیات هر قومی یکی از ارکان عمده‌ی فرهنگ آن قوم است. ادبیات نیز بدون نقد و ارزیابی پیشرفت لازم را نمی‌کند و چنانکه باید راه تکامل را نمی‌پیماید و چه بسا دچار سکون و رکود و توقف می‌شود، زیرا وقتی سخنوران و شاعران و نویسندگان ملتی از راه و رسم ابداع و ابتکار بازماندند و از نقد و سنجش بی‌خبر باشند، یا در سراشیب افراط می‌افتند یا در پرتگاه تفریط و یا به تقلید آثار دیگران می‌پردازند و یا به نوآوری‌های پوچ و بی‌ارزش دست می‌زنند. ملکی که ادب و هنر و پویایی داشته‌اند از نقدی پویا و بارور برخودار بوده‌اند و چه بسا نوآوری‌های هنری و ادبی که حاصل

موشکافی‌ها و راهنمایی‌های هنرشناسان و سخن‌سنجان بوده است. بنابراین نقد و نقادی در عرصه‌ی ادبیات و نوشته‌های مختلف تاثیر بسزایی بر نویسنده و شاعر دارد تا سبب اعتلاء و ترقی نویسنده در کارش گردد و سبب پیشرفت جامعه شود.

نقد ادبی
نقد ادبی که از آن می‌توان به سخن و سخن‌شناسی تعبیر کرد، عبارت است از شناخت ارزش و بهای آثار ادبی و شرح و تفسیر آن به نحوی که معلوم می‌شود نیک و بد آن آثار چیست و منشاء آنها کدام است.
در زمان ما، غایت و فایده نقد ادبی به این نکته هم نظری دارد که قواعد و اصول یا علل و اسبابی را نیز که سبب شده است، اثری درجه قبول یابد و یا داغ رد بر پیشانی آن نهاده شود، تا حدی که ممکن و میسر باشد، تحقیق بنماید. بنابراین واجب است که نقد ادبی، تا جایی که ممکن است، از امور جزئی به احکام کلی نیز توجه کند.

از اینجاست که برای نقد ادبی، مفهومی وسیعتر و تعریفی جامعتر قائل شده‌اند و آن را شناخت آثار ادبی از روی بصیرت گفته‌اند .
آثار ادبی چیست؟
حقیقت این است که آن مفهوم و معنایی که به سبب فقدان لفظ مناسب دیگر، از آن به لفظ «ادب» تعبیر می‌کنند، عبارت است از مجموعه آثار مکتوبی که بلندترین و بهترین افکار و خیال‌ها را در عالیترین و بهترین صورت‌ها تعبیر کرده باشد و البته به اقتضای احوال و طبایع اقوام و افراد و هم به سبب مقتضیات و مناسبات سیاسی و اجتماعی، فنون و انواع مختلفی از این گونه آثار بوجود آمده است .
اما نقد و نقادی که عبارت است از سنجش و ارزیابی و حکم و داوری درباره امور، البته اختصاص ب

ه ادبیات ندارد. در سایر امور نیز بسا که مورد حاجت و ضرورت واقع می‌شود، چنانچه در فلسفه و تاریخ و انساب و لغت نیز نقد و نقادی است. فیلسوف در باب ارزش و اعتبار معرفت نقادی می‌کند .
در هرحال، نقد و نقادی که عبارت است از شناخت نیک و بد و تمیز بین سره و ناسره، در همه فنون هنر و در بسیاری از شاخه علوم و معارف بشری است و اختصاص به آثار ادبی ندارد. بنابراین نقد آثار ادبی، این مزیت را بر نقد سایر فنون هنر دارد که به یک تعبیر، از همه آنها مفیدتر و روشن‌تر است .
به هرحال، نقاد آثار ادبی کارش عبارت از این است که بین نویسنده اثر ادبی با خواننده عادی واسطه بشود و لطائف و دقایقی را که در آثار ادبی است و عامه مردم را اگر کسی توجه ندهد، بسا که از آن غافل و بی‌نصیب بماند، معلوم کند و آنها را بدان لطائف و بدایع متوجه نماید و اگر هم معایب و نقایصی در آن آثار است که عامه مردم اکثر ملتفت آنها نیستند و به همین جهت راجع به آن آثار بیهوده در خوشبینی مبالغه می‌کنند، آن معایب و نقایص را نیز آشکار بنماید و از پرده بیرون اندازد تا قیمت حقیقی و بهای واقعی هر یک از آثار ادبی معلوم و معین باشد .

باری، چون نقادی به یک تعبیر لازمه‌اش قضاوت درباره آثار ادبی است و قضاوت درباره آثار ادبی هم بستگی دارد، به معرفت و شناخت درست و واقعی آن آثار، ناچار باید اصول و موازینی هم در کار باشد تا این داوری و قضاوت امکان بیابد، ‌اما این موازین و اصول را به آسانی نمی‌توان بدست آورد و بر آنچه به دست می‌توان آورد، نیز اعتماد قطعی و کلی نمی‌توان کرد. سبب این امر نیز این است که هیچ منتقدی از حب و بغض و میل و هوی به کلی خالی و برکنار نیست. از این رو، بسا که گزافه‌گویی و تعصب به خرج دهد و نیک و بد را به میزان دیگر بسنجد، چنانکه اگر خود شاعر و اد

یب سخن آفرین است، طریقه و شیوه خود را بر شیوه‌ها و طریقه‌های دیگر ترجیح بدهد و اگر خود ادیب و شاعر سخن‌آفرین نیست، بسا که آن شور و شوق و جذبه و الهام را که در سخن شاعر و نویسنده است، ادراک نکند و ارج و بهای واقعی نبوغ و قریحه خلاق معانی را ناچیز و اندک بشمارد .
اما کسانی که انتقاد را بدینگونه خوارمایه پنداشته‌اند، از اهمیت آن غافل بوده‌اند. در واقع نقد ادبی جز بحث و تحقیق درباره اوصاف و ارزش آثار منظوم و منثور چیزی نیست و از این قرار می‌توان آن را «شناساندن لطائف آثار ذوقی» شمرد .
در این صورت، نقد ادبی، برخلاف آنچه در وادی امر به ذهن بعضی متبادر می‌شود با آنکه در بعضی موارد با عیب‌جویی همراه می‌باشد، در حقیقت از آن جداست. آنچه در عالم ادبیات می‌تواند در معرض انتقاد قرار گیرد، اثری است که واجد مرحله‌ای از کمال باشد. می‌توان گفت کتابی یا شعری فرود انتقاد است، یعنی بحثو فحص درباره آن مایه اتلاف عمر و وقت است، اما هرگز هیچ اثری هرقدر عالی و ارزنده باشد، برتر از انتقاد قرار نمی‌گیرد و آنرا نمی‌توان از دسترس نقادی برتر شمرد، زیرا اثر ادبی و هنری هرقدر بیشتر با کمال و جهان مقرون باشد، بیشتر درخور عنایت و علاقه است و هرچه کمتر از لطف و جمال بهره داشته باشد، کمتر مورد توجه و نظر واقع می‌شود .
باری هدف منتقد آن نیست که چیز تازه‌ای بوجود بیاورد، بلکه می‌خواهد چیزی را که وجود دارد،

تجلیل و توصیف کند. عناصر و اجزاء آن را بشناسد و معلوم نماید که ارتباط بین عناصر و اجزاء مزبور با امور و عوامل دیگر از قبیل دین و محیط و ذوق و غیره چگونه و از چه قرار است. در هرحال، برای آنکه بتوان در باب اثر هنری به درستی قضاوت کرد، لازم نیست که بتوان مانند هنرمند یا بهتر از او اثری ایجاد نمود. بی‌آنکه انسان شاعری بزرگ باشد، می‌تواند منتقدی بصیر باشد .
غور و تحقیق در تاریخ نقد، این نکته را ثابن می‌کند که آنچه امروز نقد ادبی می‌گویند، با آنچه در قدیم از نقد ادبی اراده می‌کرده‌اند، تفاوت چندانی ندارد، بلکه فقط صورت توسعه یافته و تکامل

پذیرفته آن می‌باشد. این مطلبی است که مطالعه در تاریخ نقد آن را روشن می‌کند و در واقع بدون مطالعه تاریخ نه فقط مفهوم درستی از نقد نمی‌توان یافت، بلکه باید گفت که فن نقد به تمامه در تاریخ ادب و هنر مندرج و منظوب است و همین امر است که نقد را با تاریخ ادبیات مرتبط می‌کند و در این باب جداگانه در موضع دیگر باید سخن گفت .
کسانی که در باب امکان نقد ادبی تردید کرده‌اند، ارزش و فایده آن را نیز منکرند. با این همه ارزش و اهمیت نقد از قدیم مورد قبول بیشتر صاحب‌نظران بوده است. اگر انتقاد در میان نباشد، ارزش

واقعی آثار هنری معلوم نمی‌گردد. اگر سیر ذوق و هنر در هر زمان معین نشود، به تدریج ادب و هنر گرفتار وقفه و رکود می‌گردد و در پیچ و خم راه تقلید فرو می‌ماند .
مطالعه در نحوه تاثیر انتقاد در آثار ادبی این نکته را نشان می‌دهد که اهم وظایف انتقاد آن است که انواع و فنون ادبی را متوجه غایت و هدف واقعی آنها را بنماید و نشان دهد که غزل چه باید باشد و یا غایتی که رثاء و هجاء باید داشته باشد، چیست؟
گذشته از آن انتقاد باید احتیاجات و مقتضیات فکری و ذوقی هر دوره را تعیین کند و به گویندگان و نویسندگان نشان بدهد که برای رفع آن حوایج و مقتضیات چه باید کرد و این کاری است که فقط از انتقاد ساخته است، زیرا تنها انتقاد است که در بین احوال و اوضاع مختلف هر دوره چشم به آینده دوخته است .
اما بعضی از منتقدان، در نقد آثار ادبی مبانی اجتماعی را معتبر دانسته‌اند. تحقیق درباره نحوه ارتباط ادبیات با جامعه موضوع نقادی این دسته از نقادان است. شک نیست که محیط ادبی از تاثیر محیط اجتماعی برکنار نتواند بود. افکار و عقاید و ذوق‌ها و اندیشه‌ها تابع احوال اجتماعی می‌باشد. در روش «نقد اجتماعی» تاثیری که ادبیات در جامعه دارد و نیز تاثیری که جامعه در آثار ادبی دارد، مورد مطالعه است. به عبارت دیگر، در نزد آن دسته از نقادانی که دنبال این شیوه رفته‌اند، از آداب و رسوم و عقاید و نهضت‌هایی که در آثار ادبی انعکاس یافته‌اند و خود نیز گاه تا حدی مولود و مخلوق آثار ادبی در جامعه می‌باشند، سخن می‌رود. البته قریحه شاعر و نویسنده ذوق و تمایلات فردی و شخصی او قویترین عامل در ایجاد آثار ادبی محسوب می‌گردد، اما در هر عصر شاعر و نویسنده با خوانندگان و خریداران خاصی سر و کار پیدا می‌کند و گاه اتفاق می‌افتد که برای ارضاء پسند و سلیقه‌های مردم ناچار شود ذوق و پسند خود را به کلب به کناری نهد و از تمایلات عامه پیروی می‌کند .
بعضی از نقادان نیز در نقد ادبی بر مبادی و اصول روانشناسی اتکا کرده‌اند. این دسته از نقادان

می‌کوشند جریان باطنی و احوال درونی شاعر یا نویسنده را ادراک و بیان نمایند، قدرت تالیف و استعداد ترکیب ذوق و قریحه او را بسنجند، نیروی عواطف و تخیلات او را تعیین دارند و از این راه تاثیری را که محیط و جامعه و سنین و مواریث در تکوین این جریان‌ها دارد، مطالعه کنند و بدین‌گونه نوع فکر و روحیه ذوقی شاعر را تعیین نمایند .
دشواری‌های نقد ادبی
نقد و شعر ادبیات فارسی راهی پس دراز در پیش دارد که تاکنون جز اندکی از آن پیموده نشده است. در این نوشته با تمام کوشش‌هایی که درباره آن شده است، هنوز مراحل نخستین رشد خود را می‌پیماید. اگرچه کتاب‌های معانی و بیان و عروض و قافیه که از دیرباز تاکنون نوشته

شده‌اند، نوعی نقد شعرند و هرچه تذکره‌ها و کتاب‌های تاریخی و بعضی از آثار دیگر نیز جسته و گریخته به تحلیل شعر شاعران پرداخته‌اند، با این همه در این زمینه اولاً کارهای انجام نشده بیش از کارهای انجام شده است. ثانیاً کارهای انجام شده نیز همیشه درست و دقیق و علمی نیست و در بسیاری از موارد با نقض و نارسایی توام است.
دشواری‌ها و مشکلات کار نقد شعر در فارسی بسیار و یکی دو تا نیست، از آن جمله است:
1 نقد شعر و نقد ادبی با فنون دیگر ادبیات و هنر درهم آمیخته است با فنونی از قبیل سبک‌شناسی و تاریخ ادبیات و مکاتب ادبی و لغت و زبان‌شناسی و علوم بلاغت. در این میان اختلاف نقد ادبی و سبک‌شناسی از همه بیشتر است، زیرا اولاً این دو فن اگر به معنی وسیعی گرفته شوند، شامل یکدیگر نیز می‌گردند و یکی می‌تواند دیگری را هم دربر گیرد و به گفته دیگر، سبک‌شناسی به معنی گسترده شامل نقد ادبی هم می‌شود و نقد ادبی نیز می‌تواند

سبک‌شناسی را هم شامل گردد. به خصوص که شعبه‌ای از فن اخیر به نام سبک‌شناسی تکوینی یعنی مکتب سبک‌شناسی لئواشپیتزر به نقد ادبی بسیار نزدیک است. ثانیاً این هر دو فن غالباً درباره مباحث یکسانی بحث می‌کنند. مباحثی مانند انواع ادبی، سبک‌شناسی، معنی‌شناسی، مجاز، تصویر و غیره.
2 علاوه بر این، نقد ادبی به معارف و علوم و فنون دیگری از قبیل روان‌شناسی، زیبایی‌شناسی، فلسفه، تاریخ، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی و معنی‌شناسی نیز شدیداً محتاج و وابسته است.
3 در ایران برای نقد شعر علاوه بر نقد و فنون اروپایی و عربی به این امور نیز نیازمندیم: علم

محاضرات، یعنی محاوره و حاضرجوابی، علم انساب، جغرافیا، علم احاجی و اغلواطات، یعنی آنچه از الفاظ و عبارات خلاف قاعده و قیاس بحث می‌کند، علم امثال، علم کلام، حدیث، قرآن، درایت، آیین مزدیسی، زبان عربی، زبان‌های ایرانی میانه و ایران باستان.
4 علاوه بر این برای نقد شعر و شاعری در هر جای دنیا باید از ادبیات جهان و ادبیات ملی نیز آگاه بود. چون بخش اروپایی و امریکایی ادبیات جهان بیشتر از ادبیات کشورهای دیگر نقد و بررسی شده است. کمک بیشتری به نقد ابدی ما می‌کند. در مطالعه ادب اروپایی باید دو شاخه مهم آن یعنی ادب اروپای غربی و اروپای شرقی هر دو را بررسی کرد، زیرا کار از تنوع بیشتری برخوردار خواهد بود و دید او وسیعتر خواهد شد، بخصوص که این دو شعبه از زاویه‌های مختلفی به جهان ادبیات نگاه می‌کند.
بنابراین موضوعات نقد شعر و فنون دیگر ادبی چندان مشخص و روشن نیست. مثلاً در قدیمیترین کتاب‌های معانی و بیان و بدیع عربی این فنون با نقد شعر درهم آمیخته بوده است و در قرون بعد بوسیله سکاکی و خطیب قزوینی و تفتازانی از یکدیگر متمایز شده است. در ادب اسلامی و ایرانی باصطلاح سیبک برنمی‌خوریم و کتابی در این زمینه نمی‌نویسیم.
برای نقد شعر نیز کتاب‌های مستقلی دیده نمی‌شود (بجز نقد الشعر قدامه بن جعفر) و این مبحث مهم ادبی در کتاب‌های معانی و بیان و بدیع و موازنه و تاریخ و تذکره‌ها پراکنده است. در اروپا نیز محققی به اسم هاتزفیلد در کتابی به نام «کتاب‌شناسی انتقادی سبک‌شناسی جدید که بر

ادبیات رومی منطبق شده است» مطالب 2000 کتاب سبک‌شناسی را که در نیمه اول قرن بیستم نوشته است، خلاصه کرده و نشان داده است که مباحث بسیاری از این کتاب‌ها ربط و شباهتی به یکدیگر ندارند و اختلاف بعضی از موضوعات این آثار تا حدی است که خواننده را به حیرت می‌افکند.
5 نقد شعر و فنون ادبی آنجا که به علوم نزدیک می‌شوند، شعبه‌ای از علوم انسانیند. بنابراین قواعدشان دقیق و عام و همه‌گیر نیست،‌ بلکه میزان‌هایی که به دست می‌دهند، نسبی و اعتبار

ی است و بسته به ذوق افراد است، چنانکه بعضی از ناقدان در ارزش شاهکارهای جاودانی ادبیات جهان نیز گاهی شک کرده‌اند. مثلاً در ارزش آثار شکسپیر و گوته بطوری که بعضی از سخن‌سنجان این نویسندگان و شاعران بزرگ را دزد و سارق ادبی دیگران شمرده‌اند.
6 معنی اصطلاحاتی که در نقد و فنون ادبی بکار می‌رود و بوسیله آنها ارزش آثار را تعیین می‌کنیم، چندان دقیق و روشن نیست. مثلاً روشن نیست که فصاحت، بلاغت، زیبایی، انسجام، تناسب، تقارن و غیره که ما با آنها درباره شعر و نثر ادبی داوری می‌کنیم، در واقع چه معنایی دارند.
7 نبود ناقد کاردان و آزموده و چیره‌دست ـ نقد ادبی کار همه کس نیست و ذوق و استعداد خاص و اطلاعات وسیع می‌خواهد. سخن‌سنج خوب در پیشرفت ادبیات و هنر و علم نقش بسزایی دارد و باروری و شکفتگی ادب اروپایی تا اندازه‌ی زیادی مرهون ناقدانی مانند: ارسطو، لونگینوس، هراس، بوالو، درایدون، سنت‌بو، سینگ، بلینسکی، چرنیشسکی و دهها مانند آنها بوده است که با راهنمایی‌های پرارج خود، راه ترقی و کمال را فراهم کرد‌اند. البته علاوه بر نقدنویسان حرفه‌ای شاعران و نویسندگان نیز همیشه به نقد دست زده‌اند و به این فن مهم خدمت کرده‌اند.
ابزار و ملاک نقد
ابزار نقد ادبی در درجه اول ذوق مردم و بعد از آن علوم و فنون ادبی است که باید بوسیله سخن‌سنجی با انصاف و صاحب ذوق و متخصص برای ارزیابی شعر و ادب بکار رود و ما به بعضی از این معیارها در همین مقاله اشاره می‌کنیم و برای دیدن بقیه بهتر است به کتاب‌های نقد ادبی و تاریخ ادبیات ایرانی و عربی و فرنگی رجوع شود.
نقد ذوقی و نقد فنی
مطابق آنچه گفته شد، هر کسی تحت تاثیر محیط اجتماعی و استعدادهای فردی خود ذوقی پیدا می‌کند که او را قادر می‌سازد که از آثار هنری و ادبی لذت ببرد و آنها را ارزیابی کند. یا به عبارت دیگر، هر کسی به سائقه ذوق خود بدون خواندن فنون ادبی و سخن‌سنجی هم قادر است ادبیات را نقد کند و درباره زیبایی آثار هنری و ادبی داوری نماید. ما چنین نقدی را نقد ذوقی می‌نامیم.

اینگونه نقدها که کار مردن عادیست، نیاز به معیارها و میزان‌هایی که در کتب سخن‌سنجی نوشته شده است، ندارد. به این معنی که شنونده یا خواننده شعر در نتیجه عات و تحت تاثیر ملکه ذوق درمی‌یابد که وزن فلان شعر نادرست و معیوب است و وزن شعر دیگر مطلوب و سالم‌ است یا فلان بیت زیبا و دلنشین است و آن یکی نامطلوب و زشت است.
او مانند یک ناقد و سخن‌سنج دلیل خوبی یا باید اشعار را نمی‌تواند بیان کند و قادر نیست بگوید که چرا این شعر دلنشین و خوب و آن یکی نامطلوب است، در حالی که فاقد متخصص و سخن‌شناس علاوه بر درک زیبایی اثر می‌تواند علت آن را بیان کند، زیرا او علاوه بر داشتن ملکه ذوق از اطلاعات ادبی و هنری نیز بهره‌مند است. چنین کسی هم شعر را نقد ذوقی می‌کند و هم نقد فنی.

بنابراین نقد فنی آن است که هم ذوق در آن موثر است و هم اطلاعات ادبی. از این رو چون ناقد برای نقد از دو منبع و از دو نوع ابزار استفاده می‌کند، آثار ادبی را بهتر درک و نقد می‌نماید و از‌ آن بیشتر لذت می‌برد.
پس ما دونوع نقد داریم، یکی نقد ذوقی که کار همه مردم است، بخصوص مردمی که ملکه ذوق در آنها بیشتر و قوی‌تر پرورش یافته است و دیگی نقد فنی که کار سخن‌شناسان و متخصصان نقد ادبی است. گفتیم ما جز معدودی ناقد و سخن‌چین چیره‌دسنت و بی‌غرض نداریم و آنان که نقد می‌کنند، غالباً صلاحیت این کار را ندارند و جز آنکه مردم را با تعصبات و بت‌پرستی‌اه و بت‌تراشی‌های خود گمراه کنند، کاری از دستشان ساخته نیست. بنابراین ما از کسانی که بخوبی از عهده نقد فنی برآیند، بی‌نصیبیم. به این سبب که باید به نقد ذوقی اکتفا کنیم و عنان قضاوت و داوری خود و مردم را به دست شبه‌نافذان غرب‌زده بی‌اطلاع و متعصب ندهیم و ذوق خود را به دست اندک مایگان از مکتب گریخته‌ای که خود را شاعر و ناقد قلمداد می‌کنند، نسپاریم و همان بهتر که ارزیابی ادبی خویش را به ذوق اکثریت مردم واگذار کنیم و مانند گذشته هر شاعری که از زیردست نقاد دوران و صراف زمانه که بهترین ناقد است، پیروزمند و سربلند بیرون آمد، او را بپذیریم. باید ببینیم او که را به شاعری می‌پذیرید و کدام را به دست فراموشی می‌سپارد. همانطور که حافظ و سعدی و مولوی و فردوسی را بدینسان شناخته و پذیرفته‌ایم و ارزیابی کرده‌ایم، زیرا

بسیاری از مردم اگرچه متخصص نقد ادبی هم نباشند، دارای ذوق سلیمند و می‌توانند درباره شعر و ادبیات و هنر اظهارنظر کنند. آنان می‌توانند اثری را بپسندند یا نپسندند. بنابراین همانطور که گفتیم، هر فردی خود به خود سخن‌چین و ارزیاب شعر و ادبیات نیز است و همین ذوق عمومی در دوران طولانی و زمانی دراز است که در بیشتر موارد بهترین معیار و میزان نقد است.

کلمات کلیدی :